Goedemiddag dames en heren, mijn naam is Wim Dekkers. Ik ben Nationaal en Internationaal Vakbondsactivist binnen de FNV en mijn specialiteit is arbeidsveiligheid.

De FNV ondersteunt al vele jaren de onafhankelijke vakbonden in Wit-Rusland. Wij helpen hen naast het verkrijgen van organisatorische vaardigheden ook om betere werkplekken op gebied van de veiligheid en gezondheid te verkrijgen.

Ook veiligheid & gezondheid zijn mensenrechten.

Sinds 2008 bezocht ik in vaste regelmaat Wit Rusland, om daar veiligheidsseminars te geven en steeds was ik geschokt van de situatie waarin mensen moeten leven en werken.

Ze raken gewond, sterven door slechte omstandigheden in hun werk.

Ze  worden ontslagen als ze aansluiting zoeken bij onafhankelijke vakbonden die de situatie wel willen verbeteren.

Deze discriminatie en intimidatie van de werknemers in Wit Rusland gaat erg ver op gebied van de arbeidsverhoudingen en arbeidsomstandigheden.

Dit wordt versterkt door vreselijke wetten en de decreten die steeds worden ingevoerd door de regering van President Loekasjenko.

Die wetgeving bevat toenemende bevoegdheden en verantwoordelijkheden van topbestuurders en is voor de werknemers in bedrijven, instellingen en organisaties verschrikkelijk.

Het ontneemt werknemers de laatste strohalm tot verdediging van hun rechten.

De regering Loekasjenko voert de druk op en dwingt werknemers om de democratische vakbonden te verlaten, en begin 2019 had dit een hoogtepunt.

In de mijnindustrie vond een privatisering plaats en 1000 leden van de onafhankelijke vakbond werden gedwongen hun lidmaatschap van de democratische vakbond op te zeggen en lid te worden van de staatsvakbond. Op 31 maart waren dit zelfs 200 leden op 1 dag.

Maar ook het ontslag van vakbondsleiders en activisten, intimidatie van hun families, weigering bij registratie van nieuwe vakbond organisaties bereikte een hoogtepunt.

Een andere ongekende recente schending van vakbondsrechten en ILO-verdrag nr. 87 was de strafrechtelijke vervolging van de leiders van de REP-vakbond voor het legitieme gebruik van de  hulp van de Deense vakbond 3F.

Op 2 augustus 2017 hebben officieren van de afdeling Financiële Onderzoeken van het Staatscontrolecomité (DGK KGK) de kantoren  van de Belarussische Radio- en Elektronische Werkersunie (REP) en de Wit-Russische Onafhankelijke Vakbond (BNP) doorzocht en werden computers en financiële documenten in beslag genomen.

Gennady Fedynich, voorzitter van de vakbond REP, aangesloten bij  de vakbondsfederatie, het Wit-Russische Congres van Democratie de  BKDP werd aangehouden maar vervolgens vrijgelaten in afwachting van zijn proces. De accountant van de REP-vakbond Igor Komlik werd vastgehouden en  in bewaring genomen.

Het proces tegen de heer Fedynich heeft inmiddels plaatsgevonden. Hij is recentelijk veroordeeld tot 4 jaar huisarrest met als reden: “belastingfraude van een bijzonder groot bedrag”.

De FNV is zeer bezorgd over het lot van de vakbondsleden en oppositieleiders in de laatste dictatuur in Europa, en heeft recent  in felle bewoordingen een brief geschreven aan de voorzitter van Industriall Global vakbond waarin de bovenstaande feiten zoals het onmens grote vakbondsleden verlies van 1000  zwaar worden veroordeeld.

Dames en heren zoals u ziet vinden de repressies en intimidaties geen einde in Belarus.

Vandaag herdenken we, en dat maakt ons samen sterk om te vechten voor een Vrij Wit-Rusland waar de vrijheid een groot goed is, waar kinderen kunnen opgroeien zonder angst en waar de mensenrechten worden gerespecteerd en zonder dat de doodstraf nodig is.

Vandaag herdenken we en dan denken wij aan Anatoly, Dmitry, Viktor, Yuri en hun families. Dit maakt ons verdrietig als we denken aan het leed dat is toegebracht. Maar dit maakt ons ook sterk, zodat we ze nooit zullen vergeten.

Vandaag herdenken we en wat overblijft zijn niet alleen vier bomen, maar de broederschap van ons allen hier vandaag.

Bedankt voor uw aandacht.

Christie Miedema, regio-coordinator Oost-Europa Amnesty Nederland

Anatoly Keasovsky, Viktor Gonchar, Yuri Zakharenko, Dmitry Zavadsky. Elk jaar klinken hun namen hier weer. Opdat wij hen niet vergeten.

Terugblikkend op meer dan een decennium herdenken, dacht ik na over waarom wij hier elk jaar staan:

– wij staan hier omdat er een grove mensenrechtenschending gebeurd is in een land slechts drie grenzen verderop, en dat niet vergeten mag worden

– wij staan hier om er te zijn voor de families en hen een plek en ruimte te geven om te rouwen, en hen te steunen in hun strijd voor de waarheid en tegen straffeloosheid

– maar na al die jaren staan wij hier ook, omdat ieder van ons persoonlijk betrokken is geraakt.

Twintig jaar later is er in Wit-Rusland nog steeds geen ruimte voor openheid en nog steeds dezelfde persoon aan de macht. Mensenrechtenschendingen blijven aan de orde van de dag.

Een punt van zorg blijft de persvrijheid: een nieuwe wet op de massamedia vorig jaar heeft nieuwe inperkingen in de on- en offline vrijheid van meningsuiting gebracht. Volgens recent onderzoek staat Wit-Rusland in de top tien van meest restrictieve landen voor journalisten ter wereld.

Wit-Rusland blijft ook het enige land in Europa en het gebied van de voormalige Sovjet-Unie waar de doodstraf nog wordt uitgevoerd. Dit jaar is er in ieder geval één gevangene geëxecuteerd en mogelijk meer. Ook hier bewaart het Wit-Russische regime stilzwijgen. Familieleden worden niet verteld wanneer de veroordeelden ter door gebracht zal worden en waar hij begraven is .

Op het gebied van vrijheid van vereniging is er een kleine vooruitgang. Wetsartikel 193.1 is uit het wetboek van strafboek geschrapt. Dat betekent dat mensen die actief zijn voor een ongeregistreerde organisatie geen gevangenisstraf meer boven het hoofd hangt. In plaats daarvan kunnen ze nu een administratieve straf krijgen. Dat betekent mogelijk hoge boetes. Het is een ontwikkeling die we meer in Wit-Rusland zien, in plaats van activisten gevangen te zetten betalen ze letterlijk de prijs voor hun activiteiten met hoge boetes. Dat is slim, want zulke boetes halen de kranten niet, maar hebben we grote invloed op het leven van deze mensen.

Wie wel de gevangenis in gaan zijn vele jongeren die in aanraking gekomen zijn met drugs. Voor een klein vergrijp als het roken van een jointje gaan sinds 2014 jonge mensen tot tien jaar de gevangenis in. Daar moeten ze vervolgens dwangarbeid verrichten. Dit probleem is nu zichtbaar geworden dankzij de moeders van deze jongeren die actief zijn geworden voor hun kinderen.

Daar kunnen we hoop uit putten. Uiteindelijk staan er steeds weer mensen op. Zolang zij blijven strijden, zolang wij hier blijven herinneren en vragen om de waarheid en gerechtigheid zal met een lange adem, en die hebben we, uiteindelijk in Wit-Rusland iets veranderen.